هيچ يک از روش هاي تدريس في نفسه خوب يابد نيستند، بلکه نحوه و شرايط استفاده از آنهاست که باعث قوت يا ضعفشان مي شود.     
        
        
    
نگاهي اجمالي بر روش هاي نوين تدريس         
    
    
        
    
    
    

هدف از آموزش و پرورش ارتقاي يادگيري است، به گونه اي که بر پايه چهار ستون يادگيري براي دانستن، انجام دادن، با هم زيستن و زيستن استوار است. در تحقق اين هدف، يعني ارتقاي يادگيري، هر يک از عناصر نظام آموزش و پرورش نقش ويژه اي بر عهده دارند. از اين ميان، نقش برنامه هاي درسي که به وسيله معلم در کلاس درس به اجرا گذاشته مي شود، از اهميت خاصي برخوردار است. بنابراين برنامه درسي بايد به گونه اي سازماندهي شود که دانش آموزان را براي زندگي در جامعه اي که به سرعت در حال پيشرفت و تغيير است، آماده کند.

معلمي که براي تدريس، الگوي «تفکر استقرايي» را انتخاب مي کند بر حکم اين الگو طبق مراحل اين الگو مي بايست تفکر دانش آموز در رابطه با درک محتواي درس را از جزء به کل هدايت نمايد.

گرد آوري، سازمان دهي و کنترل مطالب    
هيلدا تابا، صاحب نظر فقيد در برنامه آموزشي، عامل عمده گسترش اصطلاح راهبرد تدريس محسوب مي شود. کار او در مدرسه ناحيه کانترا کاسنا نمونه اي دست اول از يک شيوه تدريس در بهبود توان دانش آموز در پردازش اطلاعات است. در واقع راهبرد او ستون اصلي يک برنامه تحصيلي مطالعات اجتماعي است (تابا 1966) و موجب تدوين دوره، واحد و دروس در هنگامي که بررسي محتوا توأم با آموزش تفکر صورت مي گيرد، مي شود.
او سه فرض درباره رويکرد خود معين مي سازد:
1.تفکر را مي توان آموخت.
2.تفکر درگير شدن فعاليت فرد و مطالب است.
3.جريانات تفکر در توالي (قانونمند) نضج مي گيرد.
به عبارت ديگر تابا معتقد است با استفاده از راهبرهاي تدريس به شاگردان کمک مي کنيم تا از طريق تمرينهاي
مختلف براي توسعه تفکر استقرايي خود تلاش نمايند، اين بدان معني است که دانش آموزان مجموعه اي از اطلاعات در قلمرو خاص (شعر، فرهنگ، کشورها و ...) داده مي شود. آنان اطلاعات را در مغز خود سازمان
مي دهند. نکات و مطالب (نمودها) را به يکديگر ارتباط مي دهند و آموخته هاي خود را در موقعيتهاي جديد تعميم داده و به کار مي گيرند و به اين ترتيب به فرضيه سازي، پيش گويي و توضيح پديده هاي نا آشنا
مي پردازند. حتماً خواهيد گفت جريانات فکري را نمي توان به صورت مستقيم و به صرف ارائه آن توسط معلم يا کسب نتايج فکري ديگران آموخت. ولي معلم مي تواند با کاربرد راهبردها و الگوهاي تدريس و کاهش نقش مستقيم و فعال خود در كلاس، يادگيري را دروني كرده و در مفهوم سازي به دانش آموزان ياري دهد.
فرض «تابا» بر اين است که براي چيرگي بر مهارتهاي معين  تفکر نخست بايد بر مهارتهاي معين قبلي آن تسلط  يافت و اين توالي را نمي توان معکوس کرد.
مفهوم تواليهاي قانونمند مستلزم راهبردهاي تدريسي است که ناظر بر اين تواليها باشد و تابا به وسيله کاربرد سه شيوه منطقي آن را به وجود آورده است که عبارت اند از:

اهداف
1. يادگيري از طريق تجربه مستقيم
2. ايجاد انگيزه مطالعه و تحقيق در دانش آموزان
3. ارضا حس كنجكاوي
4. ايجاد اعتماد به نفس
5. تقويت نيروي اكتشاف و تفكر علمي
6. آشنايي با روش آزمايش كردن
محتوا
اساس اين روش، بر اصول يادگيري اكتشافي استوار است. به اين معني كه در اين روش مستقيماً چيزي آموزش داده نمي شود بلكه موقعيت و شرايطي فراهم مي گردد تا شاگردان خود از طريق آزمايش، به پژوهش بپردازند و جواب مسأله را كشف كنند. به عبارت ديگر، روش آزمايشي فعاليتي است كه در جريان آن شاگردان عملاً با به كار بردن وسايل و تجهيزات و مواد خاصي درباره مفهومي خاص تجربه كسب
مي كنند.

تفاوت الگوي تدريس و تدريس و الگو

الگو :نمونه ي کوچکي از يک شي بزرگ يا مجموعه اي محدود از اشياي بي شمار گفته مي شود که ويژگيهاي مهم و اصلي آن شي بزرگ يا اشيا را داشته باشد .

تدريس : عبارت است از تعامل يا رفتار متقابل معلم و شاگرد بر اساس طرح منظم و هدفدار معلم به منظور تغيير مطلوب در رفتار شاگرد .

الگوي تدريس : چهارچوب نظري براي هماهنگ ساختن عناصر تدريس (هدف هاي کلي - جزيي- رفتاري- محتوا - روش - ارزشيابي ) که در آن معلم به بررسي و کاوشگري در رابطه با مواد زي مي پردازد .

?- تاثير تدريس بر دانش و تجربه خود

?- ايجاد الگوهاي جديد

?- اجراي الگوهاي جديد

?- آزمون

?- بازخورد و افزايش دانش و مهارتهاي دانش آموزان

موضوع : از همه مهربان تر هدف های درس : 1 ـ آشنایی دانش آموزان با مفهوم دعا   2 ـ تشویق دانش آموزان به انجام عبادت و دعا   3 ـ آشنایی با طرز رفتار با بزرگترها وکوچکترها             4 ـ ذکر نام چند دعا و حفظ کردن چند دعای کوتاه توسط دانش آموزان   5 ـ شرکت در انجام مراسم صبحگاهی و قرائت دعا برای سایر دانش آموزان   ارزشیابی تشخیصی :   در ابتدای درس و قبل ازشروع تدریس درس جدید ارزشیابی تشخیصی از دروس گذشته به عمل می آوریم . مثلاً «بچه ها درس گذشته در مورد چه بود ؟» جواب می دهند :« در مورد حنایی و جوجه هایش ». می پرسیم :«بچه ها چرا حنایی و جوجه هایش همراه با دانه ،سنگ ریزه می خوردند ؟» می گویند :« برای اینکه دانه هایی که خورده اند بهتر هضم شود . »( 10 دقیقه )   آماده سازی و ایجاد انگیزه :   برای ایجاد انگیزه و هدایت ذهن دانش آموزان به سوی موضوع درس تصویری مانند تصویر زیر به دانش آموزان نشان می دهیم و از آنان سؤال می کنیم :« به نظر شما دراین تصویر پسر کوچلو چه می کند ؟» احمد می گوید :« آقا! دارد دعا می کند .» ادامه می دهیم :«عزیزانم ! در هنگام دعا به کدام سو می نشینیم وچگونه دعا را ذکر می کنیم ؟»‌   می گویند :« روبه قبله و دستهای خود را رو به آسمان بلند می کنیم و مؤدبانه خواسته های خود را از خداوند می خواهیم . »   می گوییم:« بله همان طور که وقتی از کسی خواسته ای داریم،مؤدبانه مطرح می کنیم ، حرف خود را با خدا هم مؤدبانه می گوییم . زیرا او مهربان است وبا مهربانی دعای تمام بندگان را می پذیرد . » (10 دقیقه   ارئه درس جدید :   با توجه به اینکه دانش آموزان کلاس دوم با خواندن نماز دورکعتی آشنا شده اند ،به آنها پیشنهاد می کنیم که باهم به حیاط مدرسه رفته و وضو بگیریم . به وضوی آنها نظارت می کنیم و خود نیز با آنها همراه می شویم و سپس با دانش آموزان به نمازخانه ی مدرسه می رویم و با هم شروع به خواندن نماز می کنیم . پس از پایان نماز که بیشتر برای تمرین بود ،به آنها می گوییم :« بچه ها ! معمولاً بزرگترهای شما بعد از نماز در مسجد و یا خانه چه می کنند ؟»علی می گوید :« آقا اجازه ! ما که همراه پدرمان به مسجد می رویم ،نماز گزاران بعد از انجام نماز دعای فرج امام را می خوانند و برای سلامتی رهبر ونابودی ستمگران جهان دعا می کنند .»   او را مورد تشویق قرار می دهیم و ادامه می دهیم :«حالا که در مورد دعا صحبت می کنیم ،آیا می توانید بگو یید دعا یعنی چه ؟باهم مشورت کنید و نتیجه را به من بگویید .»   محمد نماینده ی گروه یک می گوید :« دعا یعنی حرف زدن با خدا و خواستن چیز هایی از او . مثلاً اینکه بگوییم خدایا مریض های بیمارستان را شفا بده .»   گروه های دیگر نیز حرف گروه یک را تا یید می کنند .   می گوییم: « آفرین به نکته بسیار خوبی اشاره کردید ، چه خوب است در هنگام دعا کردن برای دیگران هم دعا کنیم مانند ، حضرت زهرا (س) که اول برای همسایه های خود دعا می کردند وسپس برای خود .»   امید می گوید : « اجازه آقا ما سال گذشته به مشهد مقدس رفتیم وآنجا برای همه دعا کردیم ، درآنجا هر کسی تلاش می کرد تا خود را به ضریح امام رضا برساند ودعا بخواند . من هم در آنجا برای سلامتی پدر ومادرم ورهبرم دعا کردم .امید وارم که خدا قبول کند .»   می گوییم : « بله بچه ها ! پس ما با خواندن دعا می توانیم با خدای مهربان حرف بزنیم .وخواسته های خود را از او بخواهیم .اما بچه ها چون شما ها کوچک هستید وقلب های پاکی دارید خداوند سریعتر خواسته های شما را قبول می کند .»   خداوند دعای نیکو کاران ، پرهیزکاران ، وکسانی که با دیگران با مهربانی رفتار می کنند را می پذیرد .    در پایان ، از دانش آموزان می خواهیم که به صورت فردی متن درس را بخوانند و خلاصه ی آن را در کلاس بگویند . (20 دقیقه )   ارزشیابی تکوینی :   در این مرحله آموزگار می تواند از درس مورد نظر سؤالاتی را مطرح نماید .مثل دعا یعنی چه ؟ چرا دعا می خوانیم ؟ و پاسخ های آنان را بشنود .(2 دقیقه )   تعیین تکلیف :   به دانش آموزان می گوییم:«بچه ها ! برای جلسه ی بعدی دعا هایتان را آماده کنید و در سر صف در مراسم صبحگاهی بخوانید . و از بزرگتر هایتان سؤال کنید و نام چند دعا به غیر از دعای فرج را بنویسید .ونیزاز بزرگترها بپرسید که چه کار کنیم تا دعا هایمان قبول شود.» (3 دقیقه ) 

     اهداف 1. روشن شدن مفهوم مشاركت و تلاش براي دانش آموزان 2. ايجاد پويايي و فعاليت در ذهن 3. رسيدن فراگيران به يك ديدگاه مشترك 4. افزايش اعتماد به نفس، ابراز وجود عقيده 5. فعال بودن كلاس درس..........



محتوا
يكي از روشهاي فعال و قديمي تدريس است كه همواره براي تجزيه و تحليل مطالب و موضوعات و بسط و گسترش آنها به كار رفته است. روش مباحثه اي نقش بسيار ارزنده اي در رشد شخصيت فرد در جامعه ايفا مي كند و بر مهارتهاي ارتباطي مي افزايد. اين روش بر اساس بحث و گفتگوي فردي و گروهي تنظيم
مي شود. شاگردان امكان بحث و گفتگو درباره موضوعي را به دست مي آورند و از اين طريق قدرت كلام و صحبت كردن مستدل در آنها پرورش مي يابد. در روش بحث گروهي كه جزو يادگيري هاي اكتشافي است، دانش آموزان به طور فعال در امر يادگيري دخالت مي كنند. در اين روش معلم چند وظيفه مهم بر عهده دارد كه عبارت اند از انتخاب روش و طراحي آموزشي مناسب بر حسب موضوع درس _ بيان شرح وظايف افراد شركت كننده _ هدايت و كنترل بحثها و ارزشيابي از پيشرفت كار و انطباق بحثها با هدف اصلي درس مي باشد. بديهي است كه روند بحث گروهي توسط يك منشي و سخنگوي گروه يكي از دانش آموزان بايد ثبت شود و در پايان كليات و جزئيات آن مورد بررسي قرار گيرد. در غير اين صورت گفتگوي پر شور كلاسي موجب فراموش شدن اهداف اصلي درس مي شود.