اهداف 1. روشن شدن مفهوم مشاركت و تلاش براي دانش آموزان 2. ايجاد پويايي و فعاليت در ذهن 3. رسيدن فراگيران به يك ديدگاه مشترك 4. افزايش اعتماد به نفس، ابراز وجود عقيده 5. فعال بودن كلاس درس..........
محتوا
يكي از روشهاي فعال و قديمي تدريس است كه همواره براي تجزيه و تحليل مطالب و موضوعات و بسط و گسترش آنها به كار رفته است. روش مباحثه اي نقش بسيار ارزنده اي در رشد شخصيت فرد در جامعه ايفا مي كند و بر مهارتهاي ارتباطي مي افزايد. اين روش بر اساس بحث و گفتگوي فردي و گروهي تنظيم
مي شود. شاگردان امكان بحث و گفتگو درباره موضوعي را به دست مي آورند و از اين طريق قدرت كلام و صحبت كردن مستدل در آنها پرورش مي يابد. در روش بحث گروهي كه جزو يادگيري هاي اكتشافي است، دانش آموزان به طور فعال در امر يادگيري دخالت مي كنند. در اين روش معلم چند وظيفه مهم بر عهده دارد كه عبارت اند از انتخاب روش و طراحي آموزشي مناسب بر حسب موضوع درس _ بيان شرح وظايف افراد شركت كننده _ هدايت و كنترل بحثها و ارزشيابي از پيشرفت كار و انطباق بحثها با هدف اصلي درس مي باشد. بديهي است كه روند بحث گروهي توسط يك منشي و سخنگوي گروه يكي از دانش آموزان بايد ثبت شود و در پايان كليات و جزئيات آن مورد بررسي قرار گيرد. در غير اين صورت گفتگوي پر شور كلاسي موجب فراموش شدن اهداف اصلي درس مي شود.
راهكارهايي براي اجرا
مرحله اول در اين روش انتخاب موضوع بحث است كه مي تواند به توافق همگان باشد و يا به انتخاب معلم و بر اساس يكي از موضوعات درسي، علاوه بر انتخاب موضوع بايد به دانش آموزان در ايجاد يك زمينه مشترك نيز كمك كرد. اين زمينه از طريق بيان موضوع درس، خواندن يك متن، رفتن به گردش علمي، نمايش يك فيلم، نشان دادن پوستر يا تصاوير كوچك مربوط و ديدار از يك موزه و يا كارخانه و ...... مي توان فراهم نمود. سپس با بيان هدف جريان بحث را به سوي نتيجه گيري مطلوب سوق مي دهيم. در جلسات بحث گروهي بهتر است افراد به صورت دايره بنشينند و معلم نيز مانند يكي از دانش آموزان در قسمتي از محيط اين دايره قرار گيرد تا ارتباط چشمي بين فراگيران بهتر برقرار گردد.
مثلاً معلم براي شروع بحثي در مورد حفظ محيط زيست مي تواند با نصب تصويري مربوط به انواع وسايلي كه ايجاد آلودگي هوا مي كند، دانش آموزان را تشويق به بحث درباره جلوگيري از اين آلودگيها نمايد. براي ايجاد زمينه مشترك ابتدا درباره محيط زيست، آلودگي و ضرورت وجود سلامت در افراد صحبت مي كند. دانش آموزان به نوبت نظريات خود را در مورد موضوع بيان مي كنند و در خصوص عقايد خود دليل
مي آورند. آنگاه يك گفتگوي كاملاً مفيد و هدفدار به جريان مي افتد و در مدت زمان معين از طريق
هم انديشي راهكارها توليد مي شود. يكي از مشكلات مهم در بحث گروهي انحراف گفتگوها از مسير اصلي است. براي حل اين مشكل معلم بايد ابتدا هدفهاي مورد نظر را تشريح كند مثلاً مي گويد: بچه ها ما در اين بحث مي خواهيم عوامل مختلف آلودگي هوا و محيط زيست را بررسي و وضع موجود را بشناسيم، سپس براي رفع اين عوامل آلودگي پيشنهادهايي را ارائه نماييم.
الگوي پيش سازمان دهنده (يادگيري از طريق عرضه مطالب)
اهداف
1. فعال كردن روش سنتي سخنراني
2. معنا دار كردن يادگيري
3. ايجاد ارتباط بين مفاهيم جديد و پيش دانسته هاي دانش آموز
4. توالي تدريس از كل به جزء
محتوا
در اين الگو معلم، با ارائه يك تعريف كلي در رابطه با مفهوم درس سعي مي كند بين پيش دانسته هاي دانش آموزان و مطالب جديد ارتباطي معني دار برقرار نمايد. معلمان با ارائه يك پيش سازمان دهنده در ابتداي درس مي توانند روش سنتي سخنراني را از طريق درگير كردن ذهن دانش آموزان با مفهوم كلي اوليه (پيش سازمان دهنده) تبديل به روشي فعال نمايند.
پيش سازمان دهنده ها به دو دسته تقسيم مي شوند:
1. توضيحي. در اين روش معلم به توضيح يك مطلب، داستان يا قاعده علمي درباره درس مي پردازد و به اين ترتيب براي مطلبي نا آشنا يك داربست ذهني كه بر دانسته هاي دانش آموزان انطباق دارد به وجود مي آورد.
2. مقايسه اي. در اين روش معلم با مقايسه مطالب جديد درس با مطالب و دانسته هاي قبلي آنها را از هم متمايز مي كند و از ابهام ناشي از شباهت آنها جلوگيري مي نمايد.
راهكارهايي براي اجرا
عنوان: تعليمات ديني
موضوع: زنده شدن مردگان
اين درس درباره چگونگي زنده شدن مردگان است. معلم مي تواند براي ارائه يك پيش سازمان دهنده توضيحي و مقايسه اي به اين صورت شروع كند كه تمامي انسانها در روزي معين از دنيا مي روند ولي مرگ پايان زندگي ما نيست. همه انسانها پس از مرگ به فرمان خدا در روز قيامت دوباره زنده خواهند شد تا به كارها و اعمال آنها در دوران زندگي اين دنيا رسيدگي شود و .... تا اينجا معلم از پيش سازمان دهنده توضيحي استفاده كرده است. حال براي ارتباط آموخته هاي قبلي دانش آموزان با مطالب جديد و نا آشنا معلم مي تواند از مثالهايي مانند فعاليت كشاورزان در مزرعه و برداشت محصول در پايان سال، تلاش و كوشش دانش آموزان براي يادگيري در طول سال و موفقيت در امتحانات و .... براي مقايسه جريان زندگي، انجام اعمال خوب و بد در آن و چگونگي رسيدگي پروردگار به اعمال انسانها استفاده نمايد و بيدار شدن اهل خانواده بعد از خواب و آمدن بهار پس از زمستان را به زنده شدن مردگان پس از مرگ تشبيه كند. سپس موضوع اصلي درس يعني گفتگوي حضرت ابراهيم (ع) با خداوند و ماجراي گرفتن چهار پرنده را به صورت داستان و يا خواندن متن توسط شاگردان مطرح كرده و به اين صورت نتيجه گيري كند كه بيدار شدن انسانها بعد از خواب و سبز شدن گياهان در فصل بهار پس از مرگ زمستاني، مانند زنده شدن مردگان پس از مرگ است. معلم با پرسيدن سؤالهايي درباره روز قيامت و شرايط سربلندي انسان در اين روز كلاس را به تفكر و پاسخگويي و در نتيجه معني دار شدن مطالب در ذهن و تحكيم شناخت هدايت مي كند.
نگاهي اجمالي بر روش هاي نوين تدريس